Marias vertelt over Sleutelbloemen (Primula's)

Dirksland - Zo half februari staan bij tuincentra's en supermarkten bakken vol kleurige primula's. Zij gaan de winter opfleuren. De kleur van de bloemen varieert van paars, geel, rood, roze tot wit. Het zijn allemaal kweekproducten van de stengelloze primula. Deze heeft van oorsprong de kleur zachtgeel en ruikt heerlijk. De naam stengelloos is gegeven doordat de stengels van de bloemen niet boven de bladeren uitkomen.

In Europa komen 15 soorten van de Sleutelbloemfamilie voor. De meeste in berggebieden. In Nederland zijn 3 soorten inheems: De Stengelloze sleutelbloem (Primula elatior), de Slanke (Primula vulgaris) en de Gewone (Primula veris). Alle drie de soorten zijn zeldzaam. In Vlaanderen staan ze op de rode lijst.

Bestuiving
Sleutelbloemen uit het laagland hebben doorgaans gele bloemen. Die uit de gebergten zijn vaak wit, roze, violet of blauw. De bestuiving van de gele bloemen in het laagland gebeurt door bijen. De andere kleuren in de bergen door vlinders. De drie Nederlandse soorten werden vroeger gebruikt in slaatjes, pannenkoeken- , cakebeslag en jam. De bloempjes hebben een anijsachtige smaak.

Alle drie de soorten
Bij ons in de tuin staan alle drie de soorten. De gewone doet het hier veruit het best. Deze houdt van kalkrijke grond. De slanke voelt zich het meest thuis in een bosachtige bodem in de schaduw. De stengelloze groeit in verschillende grondsoorten. In het wild is de bloeitijd vanaf april. Eén stengelloze bos staat in de tuin al in bloei. Komt dit door het zachte weer of is het een nazaat van een gekweekte vorm? Er vliegen nog geen bijen. Ik ben benieuwd of er zaden komen.

Kruisingen
Onderling kunnen de drie soorten met elkaar kruisen. Bij ons staat een kruising tussen de stengelloze en de gewone. De kleur van de bloemen is wat lichter. De gewone heeft een naar één kant gekeerde knikkende kluwen. Bij de hybride is de kluwen omhoog gericht.

Oude namen
Gulden sleutelbloemen worden ze ook genoemd. Op ons Eiland heet een primula wel tabakskruud . Ik ben opgegroeid met de naam boertje.

Een sage over de naam (red.)
"Toen Petrus het bericht ontving dat deugnieten de sleutel, die toegang tot de hemel gaf, hadden nagemaakt, liet hij van schrik zijn gouden sleutelbos uit zijn handen vallen en deze kwam toen op aarde terecht. Hij liet hem weliswaar direct terug halen, maar waar de sleutelbos de grond geraakt had, bloeiden Sleutelbloemen op."