Gerard Sangers beschrijft zijn leven in de bijstand

Het is volgens hem ‘te gek voor woorden.’ Toch vond Gerard Sangers de woorden om zijn ervaringen als bijstandsgerechtigde onder de aandacht te brengen. Wat begon als een manier om gebeurtenissen van zich af te schrijven en ze te verwerken, heeft geresulteerd in een boek met de titel: Met dank, door MijnOverheid, bij de voedselbank.

Door Jacquelien Wielaard

Sangers komt na veertig jaar werken op z’n 55e in de bijstand. Aanvankelijk weet hij zich nog aardig te redden. Maar als zijn gezinssamenstelling wijzigt en er allerlei toeslagen wegvallen, keldert zijn inkomen dramatisch. Het parttime werk dat hij vindt, blijkt hem door allerlei regelgeving per saldo alleen maar geld te kosten. Hij solliciteert en probeert van alles om zich nuttig te maken. Vraagt zich ondertussen vertwijfelt af wat voor beeld zijn omgeving van hem heeft. Zien ze hem als een werkschuwe profiteur?
Dan komt hij in aanmerking voor de voedselbank. Hij ervaart het als een dieptepunt.

Van bijstand naar participatiewet
‘Van genade naar recht,’ zei minister Marga Klompé toen in 1968 ‘haar’ bijstandswet in werking trad. Mensen die buiten hun schuld niet in de noodzakelijke bestaanskosten konden voorzien, hadden voortaan recht op materiële ondersteuning van de overheid en hierdoor niet langer afhankelijk van de liefdadigheid van familie of charitatieve instellingen. Dat dit tijdelijke vangnet voor veel mensen een permanente verblijfplaats werd, had men niet voorzien. Begin jaren tachtig zijn er bijna één miljoen mensen met een bijstandsuitkering. Vanaf dat moment zal ieder kabinet –ongeacht welke partij regeert- maatregelen nemen om dat volume te verminderen. Met als meest recente actie de Participatiewet die sinds 2015 onder regie van staatssecretaris Jette Klijnsma is ingevoerd.
Momenteel zijn er ongeveer 430.000 mensen voor werk en inkomen afhankelijk van deze wet. Ondertussen stijgt de armoede. Nederland telt inmiddels 171 voedselbanken.

Ervaringsdeskundige
Terug naar Gerard Sangers, die zichzelf een ‘ervaringsdeskundige’ noemt. Hij heeft immers aan den lijve ondervonden wat de Participatiewet inhoudt. Doelstelling van de wet is volgens hem niet per definitie verkeerd maar de uitvoeringspraktijk is dat wel. In zijn boek beschrijft hij zinloze projecten, wantrouwen, vernederende controles, misbruik van arbeidskracht en geldverslindende re-integratietrajecten. Hij wordt er bij tijd en wijle boos, verdrietig en moedeloos van.
Een voorbeeld: ‘Een rechtmatigheidscontrole: (dan worden al je bankafschriften gecontroleerd). Naar aanleiding hiervan moet ik mij op de sociale dienst komen verantwoorden voor een paar pinbetalingen bij een tankstation. ‘Hoe zit dat? U heeft toch geen auto?’ Dan leg je maar weer uit dat je soms de auto van je dochter mag lenen en ook een pakje shag bij het tankstation hebt gekocht.’
Ook wordt hij diverse keren aangemeld voor cursussen of werkzaamheden die niet bij hem passen en uiteindelijk in een teleurstelling eindigen.

Betrokken
Sangers was vrijwilliger voor vluchtelingenwerk, bij de voedselbank en als Schuldhulpmaatje. Wil graag zijn ervaringen delen met de ambtelijke organisatie en de lokale politiek maar loopt vaak tegen een muur aan. ‘Ik ben een positief mens en maatschappelijk betrokken,’zegt hij. ‘Maar gaandeweg merkte ik dat ik steeds negatiever werd.’ Dan besluit hij zijn ervaringen op papier te zetten. Hij schrijft niet alleen over zijn eigen wel en wee. Steeds vaker gaat hij op zoek naar achtergronden, het internet is geduldig.
Hij duikt in jaarverslagen van organisaties en bedrijven, volgt de actualiteiten rondom het sociaal domein en is regelmatig verbijsterd over onrecht, geldverspilling en het vaak hardvochtige beleid ten aanzien van de kwetsbaren in de samenleving. Zijn bevindingen en gedachten daarover vinden hun weg naar zijn boek.

Even is daar de aarzeling of hij dit wel moet publiceren. Hij noemt geen namen en is er niet op uit mensen te beschadigen, maar toch…‘Ik twijfel uit angst een klokkenluider te zijn – en daar loopt het vaak slecht mee af.’ Nu, een paar maanden na het verschijnen van zijn boek zegt hij daarover: ‘De gemeente heeft sportief gereageerd en 25 exemplaren besteld om uit te delen in de organisatie.’ Hij krijgt er veel reactie op, van lotgenoten maar ook van ambtenaren en raadsleden die zeggen geschrokken te zijn van zijn ervaringen. Financieel wordt hij er overigens niet beter van want inkomsten worden in mindering op de uitkering gebracht.

Missie
Dagblad Trouw, De Volkkrant en de PZC besteedden inmiddels aandacht aan het boek en daar is hij blij mee. ‘Maar, zo relativeert hij,’nieuws is vluchtig, we lezen iets, hebben een mening en ‘swipen’ weer verder. Discussies en rapporten worden veelal gevoerd en geschreven door hoogopgeleide beleidsmakers. Voor de mensen waar het over gaat vaak moeilijk te volgen. Maar juist zij moeten worden gehoord. Dus blijf ik aandacht vragen en de publiciteit opzoeken om de bijstandsgerechtigde een stem te geven en ‘anders denken’ in gang te zetten. Dat is mijn missie!’

Meer weten? Ga naar www.tegekvoorwoorden.org.