Interview met schrijfster Nelleke van der Schee
Goedereede - Schrijfster Nelleke van der Schee: 'Een goede roman moet vier aspecten bezitten: een spanningsboog, een hoofdpersoon die op het eind niet meer dezelfde persoon is als aan het begin, een vlotte schrijfstijl en diepgang zonder 'zwaar' te worden'
Met twinkelende ogen vertelt Nelleke (Rotterdam, 1967) hoe haar debuutroman "Verbrand verleden" tot stand is gekomen.
'Een strakke hoofdstukplanning met inhoudsbepaling zou me hebben beperkt in het organisch laten groeien van de tekst, in samenspraak met de hoofdpersoon. Mijn teksten moesten telkens even 'rusten', om vervolgens bij te schaven. Zelf bekwaamde ik me ook meer in het schrijven, waardoor ik na zo'n honderdvijftig pagina's geschreven te hebben, de eerste zestig weg heb moeten gooien. Sinds mijn start in de herfst van 2013 was ik gegroeid in mijn taalgebruik, mijn zinsopbouw en het prille begin paste niet meer bij het vervolg. Mijn teksten en dialogen ontstaan intuïtief door een samenwerking tussen mijn hart en hoofd.'
Hoe kom je erop om tijdens een burn-out een roman schrijven?
'In 2010 had ik al een idee over de plot, maar ik durfde de zekerheid van een baan en inkomen niet los te laten. Het lot nam in de herfst van 2013 mijn heft in handen. Al schrijvend heb ik de eerste twee jaar moeten vechten tegen stemmetjes in mijn hoofd die me vertelden dat ik een betaalde baan moest gaan zoeken. Niet dat ik dat kon', vertelt ze grijnzend.
Rotterdam is het decor waartegen Verbrand Verleden zich afspeelt. Is het niet het zoveelste verhaal over de Tweede Wereldoorlog?
'Het antisemitisme speelt weer een grote rol en ik wilde helder maken waar dit vandaan komt. Het past niet meer bij deze tijd om de Joden het kruisigen van Jezus Christus tweeduizend jaar geleden te verwijten door het zingen van de Improperia of Gods Beklag op Goede Vrijdag. Terwijl dat door een politieke beslissing tijdens de Middeleeuwen in het gezangenboek is opgenomen.
De huidige, verharde discussie over de verschillende geloofsovertuigingen gaat volgens mij meer over cultuurverschillen; gewoonten en gebruiken, eetgewoonten, religie. In het Denemarken ten tijde van de Tweede Wereldoorlog heerste er een lutheraans, gematigde cultuur met als credo 'eerst mens, dan christen', waardoor 99% van de Joden waren geholpen onder te duiken of te vluchten. In het levensbeschouwelijk verzuilde Nederland was en ís die eensgezindheid moeilijk te bereiken. Misschien zouden we wat van de Denen kunnen leren.
De hoofdlijnen van mijn roman zijn fictie met hier en daar een vrolijke noot. Het kampverleden van mijn vader en zijn onderduikperiode op de Berenplaat tegenover Poortugaal heb ik als eerbetoon aan mijn vader kunnen optekenen. Ik hou van een positief avonturenverhaal.'
De hoofdpersoon neemt de lezer mee door Europa ten tijde van de bezetting. Dat zal flink wat research met zich mee hebben gebracht?
'Door zo'n drieduizend websites te hebben geraadpleegd, zelfs in het Spaans (mijn gymnasiumlatijn was een grote hulp), heb ik een verhaallijn kunnen samenstellen. Dat er ten tijde van de Tweede Wereldoorlog meerdere vluchtlijnen actief waren, wist ik helemaal niet. Via Amazon.com heb ik allerlei Engelstalige boeken besteld en als naslag gebruikt. Ongelofelijk dat er vrijwilligers waren die, met gevaar voor eigen leven, Britse piloten en verzetsmensen wilden smokkelen over de koude Pyreneeën naar het neutrale Portugal. Vanaf daar vertrok de smokkelwaar per dienstauto naar Gibraltar.
De afgelopen drie jaar zijn je beide ouders je ontvallen. Wisten zij dat je een roman aan het schrijven was?
'Mijn moeder is drie jaar geleden onverwacht overleden na een operatie. Wat ik me niet realiseerde was dat mijn vader al vasculair dement aan het worden was. De zorg voor hem is een hele belasting geweest, dat het schrijfproces flink heeft vertraagd. Maar ook een dankbare tijd, omdat we samen veel uitjes hebben ondernomen en gesprekken hebben gevoerd waardoor we nader tot elkaar zijn gekomen. Mijn moeder wist dat ik een roman aan het schrijven was. Met mijn vader heb ik gesproken over zijn oorlogsverleden en dat dit vermeld zou worden in mijn boek. Hij vond het geweldig en merkte op dat ik, toen ik klein was, al schrijfster wilde worden. Vele dagboeken zijn hiervan het bewijs.'
Het klinkt alsof je net als jouw hoofdpersoon een zoektocht naar je eigen identiteit hebt ondernomen.
'Tijdens mijn burn-out heb ik moeten leren 'nee' zeggen. Grenzen trekken en me niets aan trekken van wat iedereen daarvan vindt. In het verleden heb ik vele cursussen persoonlijke ontwikkeling gevolgd, waarin ik heb geleerd mezelf een spiegel voor te houden. Pijnlijk, emotioneel en confronterend, maar heel leerzaam. Daar heb ik veel profijt van gehad tijdens dit helingsproces, maar het belangrijkste was dat ik werk ging doen waar ik energie van kreeg. Dat krijg ik van schrijven. Ik schrijf intuïtief door aan te voelen wat er bij mijn personages speelt op emotioneel gebied en vertaal dat in de juiste bewoordingen.'
Heb je al een idee voor je tweede roman?
Mijn tweede roman speelt zich voor een groot gedeelte in het buitenland af. Maar mijn moeder heeft de Watersnoodramp meegemaakt samen met haar neef uit Oostvoorne, toen zij samen op bezoek gingen bij familie in Ooltgensplaat. Mijn hoofdpersoon probeer ik daar weer te plaatsen en in Rotterdam; een flinke puzzel met verhaallijnen en research. Heerlijk!', besluit ze lachend.