Jacht op de zeehond

‘Het is een wilde dierentuin en een toeristisch verdienmodel, voor elke zeehond die ze vrijlaten halen ze er een binnen’ werd me getipt. Met als bewijs zeehond Oreo, die bij zeehondenopvangcentrum A Seal twee keer zou zijn binnengehaald. In deze tijd vliegen complotten en fake nieuws je rond de oren. Tijd om uit te zoeken.

Opinie van Frank/Janine

‘Een schadelijk dier en een visvreter’ zo was tijdenlang de opvatting. Middels een bonus werd de zeehond eeuwenlang actief bejaagd in Zeeuwse wateren als concurrent van het vissersbedrijf. Premiejagers voorzagen zich ermee in levensonderhoud. In top(?)jaren werden er wel 500 afgevangen. In 1942 werd de bonus afgeschaft maar omdat een manier ontdekt werd om de huid te prepareren en bontjassen mode werden, vlogen de verdiensten omhoog. Toen twintig jaar later de jacht verboden werd, was de oorspronkelijke populatie van 10.000 gedecimeerd tot 10 exemplaren. De bonthandel verlegde het werkterrein naar Canada tot we in 1980 geconfronteerd werden met beelden van massa-slachtingen in de sneeuw. De publieke opinie ging om; de tweedehandsjas was uit.

Al tientallen jaren werden verweesde zeehondenpups opgevangen door dierenvrienden. Dat zit zo; moeders teren in de laatste periode van de dracht in op hun reserves en zeehondenpups kunnen in hun eerste maand niet zwemmen. Moeders gaan in die periode wel eens een visje verschalken en soms raken ze elkaar kwijt. Gedreven door de publieke opinie wist een Groningse activiste in het waddengebied de zeehondenopvang te professionaliseren. Dit zal zeker bijgedragen hebben dat de zeehond in Nederlandse wateren intussen geen bedreigde diersoort meer is.

Ook zeehonden gaan door kinderziektes, in het eerste levensjaar moeten ze zich wapenen tegen longwormen, ze liggen soms ziek op de kant. En de centra zitten er vol mee, berekeningen gaan dat inmiddels 1 op de 5 tijdens hun jeugd de opvang passeert.

Ideeën over natuurbescherming wijzigen, menselijk ingrijpen in gezonde populaties wordt tegenwoordig minder gewenst geacht. De nadruk ligt op het verbeteren van leefomstandigheden. Dit drijft uit elkaar; natuurbeschermers en dierenvrienden voeren heftige discussies over bijvoeren in natuurgebied de Oostvaardersplassen of de komst van de wolf. Ook binnen de zeehondenopvang ontstonden conflicten. Om lijden te vermijden kwam diervriendelijke euthanasie, zoals in omringende landen gebruik, in beeld. Gedachte is dat weerstand tegen de infectie behouden blijft. Lenie ‘t Hart, moeder aller zeehonden, verlegde haar werkterrein naar de Zeeuwse wateren waar de populatie inmiddels tot zo’n duizend was gestegen en mens en dier elkaar steeds vaker tegenkwamen. Op dit eiland was men druk om het eenzijdig aanbod van strandvermaak te verbreden. Haar pleidooi was zeehonden in nood een lange autorit te besparen. Zo ontstond een opvangcentrum in Stellendam.

Het snoetje met grote ogen heeft een hoog aaibaarheidsgehalte en Nederland heeft een reflex ontwikkeld een zeehond te willen redden. Situaties van verstoring en daarna kidnapping kwamen steeds vaker voor. Een intelligent dier (ook tot circustruukjes te trainen) raakt opgesloten ernstig in stress. Omdat de zeehond zich in het wild moet zien te redden is afhankelijkheid ongewenst, contact met verzorgers wordt daarom minimaal gehouden. Kunstjes met als beloning een visje, zoals in de dierentuin, zijn er niet bij.

De tweespalt binnen de zeehondenopvang verdiepte zich door een regeringscommissie. Die adviseerde, vanwege het toenemend aantal verstoringen, de zeehond buiten de wet te plaatsen als het gaat om de burgerplicht dieren in nood te helpen. De minister moest de portemonnee trekken om de kwestie te regelen. Een organisatie van getrainde vrijwilligers ‘eerste hulp bij zeehonden’ bestrijkt voortaan de kust met een centraal telefoonnummer.

Een publiekscampagne leert ons hoe te handelen bij de waarneming van een ‘niet pluis’- zeehond; bellen en afstand houden. Het beestje wordt daarna 24 uur geobserveerd.

Wat nu met de opvangcentra? De opgebouwde infrastructuur blijkt van internationale waarde bij maritiem onderzoek; aan de top van de voedselketen verschaffen deze roofdieren veel kennis over effecten van vervuiling. Ook succesvol als educatief centrum om millieubewustzijn te creëren.

Maar een zielig zeehondensnuitje als publiekstrekker? Bij Renesse telde ik er laatst 50 op de zandbank, ze lagen er prima bij.