Scherven van de verzorgingsstaat

Vorige week trof ik in deze krant een brief van een klagende burger. Tussen alles wat er, volgens die persoon, mis gaat werd gewezen naar de papieren werkelijkheid van deze gemeente. Ik ben er achter aan gegaan en heb de nieuwe nota beleidsnota participatie doorgespit. Dat viel niet mee.

Het geschrift begint hoopvol met een cartoon ‘de praat en procesplaat’. In 2017 heeft men hier bepaald wat voor eiland men wil zijn en heeft men een landkaart getekend waarmee burgers, organisaties en overheid elkaar kunnen vinden. Omdat het toch enigszins een doolhof bleek, beschrijft deze nota de wegen waarlangs samenwerking tot stand komt. Participatie is een duur woord voor meedoen en kreeg een vliegende introductie in de troonrede van Willem Alexander van 2013. Voor deze gemeente vormt die een waterscheiding. 

Aan de verzorgingsstaat waarvan we toen afscheid namen, zou niet veel deugen. Een overheid die zich overal mee bemoeide en alles beter wist, hebben we ingeruild voor de participatiemaatschappij. Die staat, naar zeggen, voor bestuur dat samen naar oplossingen wil zoeken voor maatschappelijke vraagstukken. Ik kom uit een generatie met koningin Juliana als moeder van het volk en Joop den Uyl als vadertje staat. Haar kleinzoon pleegde, vind ik, daarop verraad. Zijn mooie woorden verhullen een terugtrekkende overheid; ‘zoek het zelf maar uit’. De participatie-wet verving de bijstand. Destijds werd ieder een fatsoenlijk bestaan beloofd. Marga Klompé (Joops collega) vond dat een bloemetje op tafel daar ook bij hoorde. Kom daar nu eens om, uitkeringsgerechtigden ervaren in hun karig bestaan achterdocht en regeldruk. Het beeld, dat de staat vroeger autistisch de eigen zin deed, herken ik niet; ook toen mochten duizend bloemen bloeien. 

Mooie woorden over klantvriendelijkheid en servicegerichtheid ten spijt, het bestuursbolwerk in Middelharnis ervaar ik niet als een open duiventil (op het personeelsverloop na). Ook als je niet laaggeletterd bent, is het een hele toer om te doorgronden waar ze daar mee bezig zijn. En een burger met een goed idee weet lastig hoe het ter bestemder plekke te brengen, langs de route wijzen er velen je naar een doodlopend spoor. Bij een overheid die samenwerkt, verwacht ik meer zelfreflectie en nederigheid. Ik ben een ongeregeld kruidje-roer-me-niet en bij tij en wijle azijnpisser; beslist niet de maatstaf. Maar met de mensen die zich gefrustreerd afgewend hebben is een elftal op te stellen (reservebank erbij). Deze gemeente vindt het lastig om kritische burgers binnenboord te houden. Maar zonder wrijving geen glans. 

Vroeger investeerde een overheid in het maatschappelijk middenveld, de verenigingen en organisaties. Zo bestond een infrastructuur van meningen en plannen. Dat afbreken en daarna tegen de burger roepen dat je wil samenwerken; tot mijn laatste snik.

- Column Frank/Janine