Marias vertelt: Een onverwachtse ontdekking

Als je regelmatig een fietstocht of een wandeling maakt kun je weleens iets bijzonders tegenkomen. Zo loop ik regelmatig door een ruilverkavelingbos bij mij in de buurt. Tussen de populieren staan grassen, bramen, brandnetels en distels. Bij wat gras en distels zie ik afwijkende planten. Ze lijken op orchideeën. 

Thuis maar eens een boek over deze planten raadplegen. De stand van het blad en de vorm wijzen op orchideeën. Regelmatig wandel ik er even langs. Na een tijdje verschijnen de bloemstengels met –knoppen. Geen twijfel het zijn orchissen. Het zijn Brede Wespenorchissen. Nu staan ze in volle bloei.

De plant
De Brede Wespenorchis is een vaste plant met kruipende wortelstokken. Uit de wortelstokken kunnen het jaar er na nieuwe planten ontstaan. Die dan weer bloeien. Ze worden zo’n 70 cm hoog. De bloemen groeien aan één kant van een aar. De bloemkleur varieert. Sommige zijn bijna groen, wit of geel andere hebben als hoofdkleur roodpaars.

De planten in het bos hebben verschillende kleurvariaties. Volgens de literatuur worden de bloemen door de gewone wesp en de Duitse wesp bestoven. Ik heb op de bloemen in het bos nog geen wesp gezien. Wel een hommel. Bezoekt een wesp een bloem, dan moet deze diep in de bloem duiken om de nectar te bemachtigen. Met de kop raakt zij dan een stuifmeelkorrel aan. Deze hecht zich met een kleefschijfje aan de haren. Heb je het geluk een wesp te verrassen tijdens de zoektocht naar nectar dan kun je het gele stuifmeelbolletje op de kop zien zitten. Dit bolletje wordt bij een bezoek aan de volgende bloem op de stempel afgezet. Zo kan deze worden bevrucht. Het vruchtbeginsel groeit uit en vormt heel veel fijne, stofgrote zaden. Als ze rijp zijn, is de wind een uitgelezen transportmiddel.

De verspreiding
Komen de zaadjes op open plaatsen in bossen, plantsoenen en tussen struiken terecht dan kunnen ze kiemen. De Brede Wespenorchis groeit vaak op plekken die door de mens beïnvloed zijn. Deze plekken moeten een tijdje niet beroerd zijn. Er moet geen kunstmest worden gestrooid. Ze houden van kalk in de grond. Brede Wespenorchissen groeien vaak spontaan binnen de bebouwde kom in plantsoentjes. Een nog grotere kans is er als in het plantsoen klimop als bodembedekker groeit. De genoemde wespen zijn namelijk ook dol op het stuifmeel van de klimopbloemen. Zijn de orchissen hier eenmaal aanwezig, dan kunnen ze zich vaak uitbundig verder verspreiden. Ik ben benieuwd hoe ze het verder doen in het ruilverkavelingbos. Nu staan er zes planten.
Verschillende bronnen geraadpleegd.

Marias Velthuizen vertelt regelmatig over opmerkelijke zaken in de natuur om ons heen. (red.)